كاشت نهال بادام يكي از بهترين كسب و كارهاي كشاورزي است و جزو ۱۰ تا از سودآورترين درختان ميوه قرار دارد. هرچند براي بيشترين ميزان سوددهي از پرورش نهالستان بادام، لازم است تا شرايط مطلوب آن اعم از شرايط آب و هوايي، آماده سازي مناسب خاك، ايجاد فضاي كافي و فاصله مناسب كاشت نهال بادام رعايت شود.
درخت بادام در صورت كاشت و نگهداري مطلوب، پس از سال اول شروع به محصول دهي مي كند. البته در مورد درخت بادام نكته اي كه بايد بدانيد اين است كه پرورش بادام تا حدود ۵ الي ۶ سال بازدهي زيادي ندارد. حتي اگر شما در اين زمينه تجربه كافي را داشته باشيد و بهترين ارقام نهال بادام را هم انتخاب كنيد، چند سال طول مي كشد تا پرورش بادام سود مالي نشان دهد. براي آشنايي با تمام جنبه هاي كاشت با ادامه مطلب همراه شويد.
شرايط آب و هوايي كاشت نهال بادام
نهال بادام در مناطقي خوب رشد مي كند كه آب و هوايي معتدل، زمستان هايي مرطوب و تابستان هايي خشك داشته باشد. همچنين، وجود نور مستقيم خورشيد براي رشد و پرورش و احداث باغ بادام، جزئي ضروري به حساب مي آيد. براي برداشت بهترين بادام، لازم است تا نهال روزانه حداقل به ميزان ۶ ساعت از نور خورشيد تغذيه كند. البته اين درخت مي تواند در سايه نيز باقي بماند، اما در اين صورت پرورش بادام آن صرفه اقتصادي براي شما نخواهد داشت.
دما يكي از مهمترين موارد در پرورش بهترين نهالستان بادام است. بهترين دماي مناطق در تابستان براي رشد، ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتي گراد است، در حاليكه در زمستان، اين درخت تا دماي -۲۲ درجه سانتي گراد را هم مي تواند تحمل كند و بهترين دماي زمستان براي نهال بادام، -۷ تا صفر درجه سانتي گراد است. دماي فصل بهار در پرورش درخت بادام اهميت زيادي دارد. شكوفه هاي بادام در دماهاي پايين تر از -۲ درجه آسيب مي بينند و بسته به نوع ارقام نهال بادام، اگر اين دماهاي پايين به مدت چند ساعت يا چند روز ادامه يابد، شكوفه ها سرمازده شده و كاملا از بين مي روند. بنابراين، پرورش بادام در مناطقي بيشترين بازدهي را دارد كه احتمال سرماي ديروقت بهاره كم بوده و با جوانه زدن درختان بادام، آب و هوا نيز به مرور افزايش يابد.
آماده سازي خاك براي كاشت نهال بادام
درخت بادام در انواع مختلفي از خاك ها رشد مي كند اما همانند ديگر درختان ميوه، بهترين نوع خاك براي پرورش درخت بادام، خاك هاي سبك لومي از نوع شني- رسي و ماسه اي هستند. خاك هايي كه خوب زهكشي نشده باشند يا مقدار رس سنگين آن ها زياد باشد، براي كاشت نهال بادام مناسب نيستند. درخت بادام از درختان مقاوم به خشكسالي است و حتي چندين سال را مي تواند بدون آب و به صورت ديمي دوام آورد، اما در اين شرايط بازدهي توليد محصول آن به شدت كاهش مي يابد. بنابراين خاك نهالستان بادام بايد به طور منظم آبياري شود.
در زمان كاشت بايد بدانيد كه نهال جوان بادام، خاك خيس را تحمل نمي كند و خاك سرد و مرطوب بهار، براي كاشت مناسب نيست. اگر اين نكات هنگام كاشت درخت بادام رعايت نشود، احتمال ميوه دادن آن بسيار كاهش مي يابد. pH ايده آل براي رشد نهال، 8-7 مي باشد اما بعضي از انواع نهال هاي بادام تا اسيديته 5 خاك را نيز تحمل مي كنند.
طريقه كاشت نهال بادام
براي كاشت درخت بادام ابتدا يك محل را مشخص كرده و خاك آن را خوب زير و رو مي كنيم. حتما قبل از انتخاب محل براي كاشت، خاك منطقه را به خوبي ارزيابي نماييد. اگر خاك سفت بود، حداقل تا عمق ۱ متري سطح زمين را خوب شخم بزنيد. در صورت تمايل مي توانيد هنگام شخم زدن، غني سازي خاك با كود و اضافه كردن مقداري ماسه را هم انجام دهيد تا زهكشي نيز صورت گيرد و بتوانيد بهترين بادام را برداشت كنيد.
پس از رعايت اين نكات، شروع به ايجاد گودال براي كاشت نهال مي كنيم. گودال بايد ابعادي در حدود ۴۵ در ۴۵ سانتي متر و عمقي به ميزان حداقل ۶۰ سانتي متر داشته باشد. در مورد درخت بادام اين نكته را به ذهن بسپاريد كه عمق و ابعاد گودال بستگي به اندازه ريشه نهال دارد، اندازه گودال بايد به قدري باشد كه تمام ريشه به راحتي و بدون تحمل فشار در آن جاي بگيرد. هنگامي كه ريشه نهال بادام به خوبي در گودال جاي گرفت، خاك اطراف را روي آن بريزيد و به آرامي فشار دهيد تا زماني كه گودال كاملا پر شود. در زمان ريختن خاك روش ريشه هاي نهال جوان دقت كنيد تا ريشه ها آسيب نبينند.
ميزان فضا براي پرورش درخت بادام
براي پرورش درخت بادام، گونه آن بسيار مهم است. بعضي از انواع درخت بادام خودبارور هستند و درنتيجه براي توليد بادام گرده افشاني انجام مي دهند. بنابراين، اگر گونه درخت بادام شما از اين نوع است، بايد حداقل دو درخت بكاريد. اگر مشكل كمبود فضا داريد، مي توانيد حتي دو نهال را در يك گودال بكاريد تا پس از رشد درخت بادام آن ها به هم تنيده شده و گرده افشاني و توليد بادام را انجام دهند.
درخت بادام ريشه هاي ضخيمي دارد و لازم است تا در گودال هاي عميق كاشته شوند. ريشه درختان كهنسال بادام اين قابليت را دارند كه تا عمق بيش از ۸ متري زمين نيز نفوذ كنند تا ريشه هاي بادام حتي در شرايط خشكسالي بتواند آب مورد نياز را تامين نمايد. در فصل زمستان، درخت هاي بادام بايد هرس شوند تا شاخه هاي مرده از بين رفته و نور بيشتري به درخت برسد تا در فصل بعدي، بهتر رشد كند. در فصل بهار، مراقبت از درخت بادام بالغ شامل كوددهي با كود شيميايي حاوي اوره يا كود حيواني و براي درخت بادام شامل آبياري با دوزهاي كم ازت مي باشد.
فاصله مناسب كاشت درخت بادام
قبل از كاشت نهال، بايد محل قرارگيري درخت هاي بادام در مزرعه نسبت به يكديگر مشخص شود. به طور كلي، درخت هاي بادام در الگوهاي مثلثي يا ۶ ضلعي كاشته مي شوند تا بهترين باروري و رشد را نشان دهند. همچنين، بايد بدانيد كه فاصله مناسب كاشت درخت بادام در نهالستان، نبايد كمتر از ۵ متر در ۵ متر باشد. كاشتن درختان بادام در فواصل نزديك سبب مي شود تا پس از گذشت چند سال، شاخه و برگ درختان در هم تنيده شده و اجازه تابش مستقيم و كافي نور خورشيد را ندهد. پرورش نهال بادام در نزديكي هم، همچنين سبب مي شود تا هرس كردن درختان نيز دشوار شود.
علاوه بر اين، تجمع درختان بادام در يك منطقه كوچك سبب تخليه زودهنگام ذخاير خاك شده و درنتيجه بازدهي پرورش بادام و محصول پايين مي آيد. البته امروزه روش هاي جديدي وجود دارد كه با استفاده از اصلاح بذر، آبياري قطره اي و كودهاي شيميايي خاص مي توان براي هر نهال يك فضاي كوچك ۱ متر در ۱ متر اختصاص داد؛ اما در اين روش هم طول عمر مفيد درخت بادام كاهش مي يابد. يكي از بهترين روش هاي كاشت درخت بادام، مدل رديفي است كه در نهالستان هاي بزرگ بادام انجام مي شود.
آبياري مناسب نهال بادام
با اينكه بادام از درخت هاي مقاوم به خشكسالي است، اما براي بازدهي بالاي ميوه نياز به آب قابل توجهي دارد. زماني كه نهال، هنوز جوان است به حدود ۵۰ ميلي ليتر در روز آب نياز دارد و به مرور زمان، نياز به آبياري نهال بادام كمتر شده تا به ۵۰ ميلي ليتر در هفته مي رسد. البته بايد دقت داشته باشيد كه آبياري به موارد زيادي از جمله فصل، آب و هواي منطقه و سن درخت بادام بستگي دارد. علاوه بر مقدار آب، كيفيت آبي كه با آن آبياري مي شود نيز اهميت زيادي دارد. بهتر است آب مورد استفاده شيرين باشد، چرا كه بسياري از گونه هاي بادام به آب شور و بانم بالا، واكنش نشان مي دهند.
آبياري نهال بادام از اواخر فصل بهار تا اوايل پاييز بسيار حساس است. در اين زمان هاي گرم و خشك سال كه معمولا بارش باران كاهش يافته و شروع ميوه دهي درخت نيز مي باشد، ميزان آبياري بايد افزايش يابد تا بتوانيد بهترين بادام را برداشت كنيد. آبياري بادام معمولا به صورت سطحي- غرقابي و يا قطره اي انجام مي شود. روش سطحي معمولا در نهالستان هاي بادام مسطح و سنتي انجام شده و ميزان آب بالايي مصرف مي كند، اماروش آبياري قطره اي سبب كاهش هزينه ها شده و براي باغستان هاي بادام ناهموار نيز مناسب است.
در زمان گلدهي بادام، بايد از آبياري خوددار نمود تا از ريزش گل جلوگيري شود. همچنين بهتر است حدود يك هفته تا ده روز قبل از برداشت ميوه، آبياري انجام نشده و خاك درخت بادام تشنه شود تا درخت سبك شده و تكاندن بادام به بهترين شكل انجام گيرد.
هرس كردن درخت بادام
هرس كردن درخت بادام در روند رشد و بازدهي آن تاثير زيادي دارد. معمولا بهترين زمان براي هرس كردن درخت بادام، ابتداي پاييز و پس از برداشت محصول است. معمولا در سال اول كاشت نهال بادام نيازي به هرس كردن آن نيست، اما پس از سال اول بهتر است هر ۲ الي ۳ سال يكبار عمل زدودن شاخ و برگ اصافي انجام شود. همانطور كه اشاره كرديم، از بين بردن شاخه هاي خشك، بيمار و اضافه سبب مي شود تا درخت بادام براي سال بعد رشد بهتري داشته باشد.